Veda china tna ? chirgel yabu hitahasa
Veda china tna :-वेद: चिन: बिसर ओसर चिरगले बेन – सिरजोन रेन सनाम जीव कोरे मनवा कोगे एनकन जीव तना को ओकोन को सिरजोन रेयःऽ मियङ्-मियङ् जिनिस को विषय रे पुरःऽ ते पुरःऽ अटकरे लगिड़ हतं को सेर दईया। ओते सिर्मा च इकिर बितर को दांणा दईया। नेन पिटिका जुग रे मनवा हतं रेयःऽ उपुजन को बु नेले तन गेया। दःऽ पेःए ते बईयाकन बिजली बाती मरसल च गोटा दिषूम रेयःऽ जगर कोबोर मेड़ ते नेलोः टेलीविजन च सनिङ दिषुम होड़ो को लोःअ जप्पागर तेयःऽ मोबाईल च मि गोट हाती को हम्बल इमिन हम्बल मेणेड़ रेयःऽ रेलगाड़ी च चन्दूँःउ इप्पिल को ते सेनोः रॉकेट च तिरिंग अटल दोलन मेनेम सबेन गे मनवा कोवःऽ पिटिका सैंया तेगे बईयाकन जिनिस कोः तना।
मेन्दो, मनवा कोवःऽ सेंया तेतं का हारोबेन गेया। मनवा नःऽ जकेन सिरजोन उपन-जपन केन सिंोंङ्गाऽ बेद नम रेगे मेनःऽ कोवा। चिनः चि सिरजोन तला-मला मनवा दो गितिल बराबरी गे मेनःइ अर पुडकी हतं रेयःऽ सेंया तेःए उजेन तन दोपालीन तन गे मेनःअ ईया। मनवाऽ अ गोनोःए जीनिड् सिंबोंङ्गाऽ अः सनं तेगे होबाना। एन दो सिंोंङ्गाऽअः बेद चेनः? ओकोन रेःए नमोः अः? चिलिका तेःए नमोःअ अः ? मनवा हतं रे हियातिंङ चकातिंङ मोनः कोनोः तेकेरेड़ेडेन गेया।
‘हो’ हुदाः रेन हड़म को नेन कोनोः कुलिको रेदो निमिनं गे को कजिया – “बेगना बुटा रे बेद मेनःऽ।” लाः कुलि कोरे दो को मेनेया का नेलड् काः अदान तेयःऽ कोकोड् कजि गे बेद दो को मेतःऽ। ओन्डोःअ का अदान तेयःऽ हिड्नम लगिड़ दो हतं सेरे ते लगातिंङ आः। चिलिका चि सिदा अइदा काड़ रें देवाँ, सोका, पन्डाइति लेन को कटब-तुरूब केनते जुगि-जपना लेड़ ते हिड्नम नमबोंगा लेड् ते सिऽईदी कोः नम लेडा। अकोवःऽ केन्टेड़ तेगे मोन्तोर-जोन्तोर रेड् रानु रेयःऽ बेद गुण कोबु उरूम अर पतियाओ दईतना। एनका गे उपन सोका लेन मोन्तोर-जोन्तोर सिऽईदी तड् होड़ो को नमबोंगा लेड़ सार कजि को इंगुला तुःउडा। ओकोना ते सिंञबोंङ्गाऽ अ बेद पिचानम होरा उरूमोः अः । ओकोन रे बिलिका रूप रे सिंबोंङ्गा सिरजोन रेगेःए नितिरा कना।
एन सार मोन्तोर दो -‘सड़ि गे सिंञबोंङ्गा चिति दो मरं बोंङ्गा” नेन सार कजि सला चापीई रेदो नेका चिर्गलोः अः। सड़ि मेने रेदो ध्वनि चिति मेने रेदो ध्वनि रेयःऽ रूप अक्षर चि लिपि तना। मेनकन सड़ि चि ध्वनि रोवा रूप सिंबोंङ्गा तनःए अयःऽ नेलोःअ तेयःऽ रूप में चिति लिपि अक्षर या होम्हो तना। एनाते सिंोंङ्गाःअ विषय रे हिड्नम लगिङ् दो सड़ि पेःए ओन्डोःअ सड़िये रूप लिपि चिति रेयःऽ बनई उरूमेते होबाना। ओकोन सेंणा होम्होयोम पिटिका अर हयम पिटिका ते एनं पंजा दाईयोः अः। होम्हो लगिङ् उपनाकन हयम् बकाणा अर लिपि रेयःऽ गुन होम्हो कोञ्जा-कोञ्जा लोः ते चिति लिपि यःऽ चिमिन चिलिकन सगाई मेनःऽ तेयःऽ अटकर दाईयोः अः। नेकाते बेद होम्योहोम पिटिका अर हयम पिटिका गे तना ओन्डोः नेनाय ते ओल्लू तन सेंणा गे अदिंग सेंया (आध्यात्मिक ज्ञान) दो को मेतःऽ। ओकोन आदिंग सेंया सिंवोंङ्गाःअ रोवारूप पिचा दाईयोः अः मनोवा जोनोम जीनिड् रेयःऽ सारि अर सेंणा होरा चिना दाईयों अ।
हयम (कजि) रेयःऽ बाकणा ओड़ो हयम पिटिका लेका ते उनुरूम ग्रोज गेया। ओकोन शब्द रे वाकणा (व्याकरण) जुगुतुन लिपि (अक्षर) रेयःऽ जुगुति मेनःऽ एनागे हयम (भाष) चि निरल कजि जप्पागर दो को मेतः ऽ। मोतलोब – शब्द (कजि) + लिपि (अक्षर) बाकणा (व्याकरण) = निरल कजि चि भाषा दो।
नेकाते लिपियःऽ सोतोय सुडुंग गे कंजि तना ओन्डोः लिपि (चिति) कोवःऽ जुनुड़ि गे सड़ि चि पोवा दो।
होम्होयोम पिटिका लेकाते होम्हो मेन ले रेदो जोमःऽ नुउअः ते बईयाकन रसि ओन्डोः बुईदी पेःए रोषा ते तियाराकन मियड् डुमं ओकोन रे जी रोवा नुतुम चेणे ओल्ल बोलोन तना। ओन्डोः ओकोन लगिङ् ते हयम ग्रोज तना एना गे होम्हो चि होड़ोमो दो को मेतःऽ।
जोमःऽ नुउअः रेयःऽ रसि + सयङ् = रोषा
रोषा + सयङ् सड़ि = रोषा मिडाकन सुर
ओों नेना गे चि पोवा पोकता यन रेगे होम्हो तोलोः तना एनाते होम्हो अदो हयम रेयःऽ सगई इषु केटेःए गेया। मेनकन पोवा चिलिका गे होम्होए तियरेया हयामो एनका गे पोकता इडेना। चिति को जोड़ाई सड़ि पेःए गे पोवा तना ओन्डोः पोवा तेगे होम्हो बइयोः तना। रोषा दो चितिकोरेयःऽ सुरू (बतारी) रूप तना ओकोन रे बरिया पेःए मेनःऽ सड़ि पेःए अर रसि पेःए। नेना किन मिषाकन रोषा गे सकिड़ोःअ ते होम्हो गोटन तना। एनाते होम्हो ओन्डोःअ हयम रेयःऽ उपन-जपन गे बेद चि सेंया सिनिउर दोको मेतःऽ । नेन बेद होम्होःए सेंणा तना ओन्डोःअ सेंणा मरसल हतं रेयःऽ ओर्तो हयम तेगे मरसलोःअ अः। एना मेनते वेद सेंणा (होम्होयोम पिटिका अर हयम पिटिका) दो हयम ते एनं गे होम्हो दोःए नम दाईयाः।
बेद रेयःऽ कान्डा सयड् सुर, रोषा, लिपि, चिति अदो पोवा को रेयःऽ मिनिषाते तियर लेन होम्हो जुडुर में ओर्तोवन चिति कोते उपना कना। नेना पतियाओ केह रे होम्हो अर ओत सिरजोन रेयःऽ सेंणा नमोःअ गेया।
सिंञबोंङ्गा सड़ि जोङ हयम लेका ओकोनायते चेनःऽ मेन ते होम्हो लेकन मुलुक रेःए हुजुःउ लेना मेने रेदो कजि दाईयोःअः चि होम्हो अः कमि पुरा नं चि कोरोम पोकता नं सिञबोंङ्गा बेदऽय तेगे पोवा रूपःऽय तैःए पोषा लेना। एनाते ‘सड़िगे सिंञबोंङ्गा चिति दो मरंग बोंङ्गा’ को मेन तडा।
एनाते कजि परची उतरं यना चि मुतिङ् होड़ो गे होम्हो बनई लिपि चि सिंोंङ्गा सड़ि रूप सुडुंग काःए चिना न इनिःइ दो हयम पिटिकाय ते इषु तोड़ा रेगेःए तईयोःः । इनकु गे कांणा कुजा लेका एटःऽ एटःऽ दोस्तुर कोरे को हिणिना। एनाते ममरं सनं तन कोदो मुतिड् मनवा जति गे इपन शास्त्र अर बेद सेंणा को ग्रोजोतना। ओकोयःऽ इपन सेंणा तुरतुंङ लिपि हयम अर सिदंग (सिद्धांत) कःए ओल रिकाना एन कोदो कुँवारेन चोके कऽ दिरिंअन टुरमय गुँडि बनडिया हाड़ा एमन को मेता कोवा। मनवा समाज रेगे कको लेका कोवाः।
‘हो’ हुदा को तःऽ रेंय्हो बेद सेंणा मेनःऽ गेया। एनाते एटःऽ को तःऽ रे कोय तेयःऽ जेतन दोरकर बनोः अः। होड़ो कोवःऽ वेद मोन्तोर तेगे एटःऽ जति समाज को अकोवःऽ बेद सेंणा को बेयन केडा। ओल अंका केड़ ते नेःए ताले बेद बेदांत शास्त्र मेनते को ममरं तना।
होडो कोवःऽ बेद मोन्तोर
“सड़ि गे सिंबोंङ्गा चिति दो मरं बोंङ्गा
एटऽ को ओल केडा –
*शब्दं ब्रह्म अक्षरं परमं ब्रह्म” बेद दो ईश्वरीय ज्ञान की राशि है को मेतःऽ अः। नेन सेंया ऋषि (मंत्रदृष्टा) को गे सिदय ते मेनःऽ सिंग्वोंङ्गाः अ सेंणा नितं को मरसल तडा। बेद दो मनवा अर सिरजोन (सृष्टि) सोग्योन्द रे मेनःऽ तेयःऽ कऽ बोदोलेन तत्व (दाड़े पेःए) को तेगे संगेना कना। एनाते नेन सेंयाँ आध यात्मिक ज्ञान (आदिंग सेंया) को मेतःऽ। बेद बरिया भाग रेको बेयन तडा। मियड़ दो कर्मकण्ड अदो मियङ् दो ज्ञानकाण्ड। कर्मकाण्ड रेदो बोंगाबुरू तेयःऽ अर मनवा कोवःऽ दीईती (कर्त्तव्य) कोको इंगुल तडा ज्ञान काण्ड रेदो बेद रेयःऽ तयोम हितङ् अध्यात्म अंश को इंगुल केडा। एनागे बेदांत सिद्धांत को मेतःऽ। वेदांत तुरूईया कान्डा रे मेनःऽ ओन्डो नेना को रेयःऽ सेंणा ते एनं बेद ज्ञान दो नम दाईयोः को मेन केडा।
एन तुरूई कँऽडा दो नेलेका मेनःऽ होड़ो कोवःऽ लोः तुलामला रे उदुबोः तना।
अकोवः लेकाते
होडो सेंणा लेकाते
1) शिक्षा (उच्चारण विधि)
1) सेंणा प्पादिर – बोनोड़ेःए
2) कल्प (कर्मकाण्ड)
2) दोस्तुर इंगुल (शाहर होरा)
3) व्याकरण
3) हो बाकणा
4) निरूक्त (भाषा विज्ञान)
4) हयम पिटिका (पोम्पो)
5) छंद
5) पोद दुरंङ, मोन्तोर, षड़ा
6) ज्योतिष
6) पनडाइति-लेका अंका, गोरगोण्ड़ि
चिलिका चि सेंयाँ प्पादिर (शिक्षा) उच्चारण विधि ते एनं शब्द रेयःऽ ओर्तो चिना दाईयोः अः। शब्द रेयःऽ मूड़ ओर्तो अटकर लगिङ् हयम पिटिका रेयःऽ सेंयाँ ग्रोजोवा ओन्डोः बाकणा लोः ओ जुगुतु वाकन शब्द कोते ओर्तोवन सार कजि, पोद (छंद) रूप रे संगोम दाईयोः अः। एनकागे एड्कनःऽ बुगिनःऽ रेयःऽ सलाचापी दोः पनडाइति सेंयाँ ते एनं उरूम दाइयोः अः। नेना कोगे बेदांग कोः मेताडा।
नेका ते एटःऽ कोवः सिद्धांत अर होड़ो कोवःऽ सेंयाँ तुलामलाम रेदो अटकरो तना चि होडो हुदा को तःऽ रे मेनःऽ उपन सोका को नमबोंगा लेड् सार मोन्तोर गे एटः-एटःऽ समाज रेन कोवःऽ सैंया होरा मरसल एटेःए केन बेद मंत्र दोः। तयोम सदायःऽ होड़ो को सोमजव लगिङ् ते अकोवःऽ सेंया होड़ो (ऋषि) को मनु स्मृति, एन तयोम पुराण एन तयोम तंत्र शास्त्रों को को ओल नितिर केडा। सेंणा हताव केड़ कोगे तयोम दो संत महात्मा, पंडित गुरू को बईयना अर हुदा’ होड़ो को होरा उदुब रेको लगातिङ यना। नेकाते अकोवःऽ शास्त्र ज्ञान अर इपन जति समाज रेयःऽ उनुरूम को उदुब केडा।
नेलेका तुला मलाय तेयःऽ मोतलोब नेनागे चि इतिहास अरं मानवविज्ञान लेकाते नेले रेदो होड़ो कोः (आदिवासी) गे सबेकोय ते अयर सेंयाँ दो नेल उरूम लेडा, एना रेयःऽ पोरमान गे दिरि सेरेङ कोरे, मोहर कोरे अंका कन नेलोः तन लिपि को दो। एन रेयःऽ माने होबायना चि होड़ो जति (आदिवासी) को तःऽ रे लिपि चिति रेयःऽ सेंयाँ तइकेना ओन्डोः मेनःऽ मेन्दो राइज ओदोल-बोदोल यन इमितं निरबगे यना, अर होड़ो हुदा रेन इमितं अः सेंणा हो को दोरोम दोस्तुर रे पुँजी तन गारे तन चिना को रूप रेको जोगावा तुडा ऐना रेयःऽ नेल उरूम जा चुईला को नम दई चा मेनते बोंगा षाड़ा दुरंङ, मोन्तोर, बोंगाबुरू पईटी-पनाईटि दोस्तुर कोरेको उकुउवा तुउडा। नेकाते होड़ो हुदा कोवःऽ सिईदी (सिद्धांत) कुमबुउ जुमवुई को तःऽ अयतेको बनचाव लेडा। मेन्दो मियड् मोन्तोर कुमबुउ केड् ते चिमिन-चिमिन, बेद पुराण, शास्त्र कोको तियरकेड् गेया। आदि होड़ो (आदिवासी) को बिरबुरू अमिंग केड हातु दिषुम लेड़ ओते राइज को एसेर केड़ते को शासन केडा। नेन होलोकोचो रे चिमिन चिमिन बोरोष सेनोः यना। उम्बुल बियुर यना। निमिरःऽ युग रे सनाम मनवा गे सेंणा सोदोरिन लगिङ् को कुरूमुटुन तना। होड़ो हुदा कोः रेग्रहो सेंणा प्पादिर (शिक्षा) रेयःऽ ग्रोज दोरकर यना। जुउग लेका सेसेन लगिङ् मुनु दोस्तुर रे मेनःऽ सार सेंणा हेता नामे लगातिङ तना। नेन हियातिङ चकातिङ रेयःऽ पेःए तेगे होड़ो हुदा कोवःऽ उनुरूम लिपि चिति बु नम उराह तड़ा। एन रेयःऽ सेंयाँ तुरतुङ ते जुडुर गे दुउमय ते एन जन लेका मुरूकु नुबःय तेबु सुतियो अः।
स्रोत – सेंया सुड़िता